H.G. Wells - Wehikuł czasu

Bohater pierwszej powieści Wellsa, zwany Podróżnikiem w Czasie, opisuje na spotkaniu dżentelmenów niezwykłą przygodę, jaką przeżył za sprawą swojego autorskiego wynalazku - wehikułu czasu. Otóż odbył on podróż w przyszłość, do roku 802 701, i odkrył, że ludzkość wyewoluowała w dwie całkowicie odmienne rasy - Elojów i Morloków. To, co początkowo wyglądało jak wymarzona, utopijna przyszłość ludzkości, szybko okazało się jednak czymś zgoła przeciwnym.

Idea podróży w czasie kusi ludzkość niezmiennie już od stuleci i prawdopodobnie będzie spędzała sen z powiek naukowców przez wiele kolejnych pokoleń. Być może H.G. Wells byłby trochę zawiedziony, gdyby dowiedział się, że od 1895 roku, kiedy to premierę miał jego debiutancki Wehikuł czasu, nic się w tej kwestii nie zmieniło i technologia podróżowania w czasie dalej pozostaje nieznana (przynajmniej według oficjalnego stanu wiedzy). Tym bardziej, że autor przedstawił nam jej koncept już sto dwadzieścia sześć lat temu!

Wehikuł to krótka powieść, mająca nieco ponad sto stron, a jednak Wells z sukcesem przedstawił w niej jedne z najważniejszych kwestii, jakie znajdowały się w kręgu zainteresowań ówczesnego wykształconego człowieka - teorię ewolucji, industrializację oraz nierówności społeczne pomiędzy bogaczami i klasą robotniczą. Jego przemyślenia i wizja tego, do czego wymienione aspekty mogą doprowadzić w przyszłości, są naprawdę niepokojące. Równie ponure okazuje się wyobrażenie autora na temat tego, jak zakończy się żywot naszej planety i, mimo że tej kwestii poświęcone zostaje niewiele czasu, obraz wykreowany przez Wellsa na stałe wypala się w myślach czytelnika. 

Przyzwyczajona do współczesnego klimatu sci-fi, spodziewałam się po wellsowej wizji przyszłości czegoś zupełnie innego. W końcu koncepcja fabuły dawała mu ogromne pole do popisu, jeśli chodzi o aspekty techniczne, wiadomo też przecież, że Wells potrafi w nowatorskie technologie - wystarczy przypomnieć sobie machiny, które opisywał w Wojnie światów

A jednak tutaj główny zamysł jest zupełnie inny. Przemyślenia autora (i bohatera) dotyczą nie tyle przyszłego stanu technologicznego, co społecznego i ewolucyjnego, a powieść odzwierciedla poglądy Wellsa na temat społeczeństwa i polityki jego czasów. Podczas gdy inni widzą industrializację jako coś dobrego i pożądanego, według autora może być początkiem końca. W dystopijnej wersji przyszłości następuje wręcz całkowita degeneracja ludzkości, a stosunek Podróżnika do przyszłego człowieka waha się między politowaniem a pogardą. 

Nie ukrywam, że Wehikuł nie zrobił na mnie podobnie dużego wrażenia, co Wojna światów i Wyspa doktora Moreau (do recenzji tutaj), które również należą do najbardziej znanych powieści Wellsa.  Brakuje mi w nim choć odrobiny technologii, wydaje mi się też, że powieść jest jednak nieco zbyt abstrakcyjna i, o ile w czasach Wellsa mogły istnieć powody, by rozważać takie, a nie inne wersje przyszłości, o tyle teraz prawdopodobnie skłanialibyśmy się ku innym rozwiązaniom (z drugiej strony wiemy już też, że z Marsa nie przylecą do nas obcy). 

Uwielbiam natomiast fakt, że w książkach z serii Wells w Vesper znajdują się posłowia, które rzucają światło na przesłanki, jakimi autor kierował się podczas tworzenia swoich największych dzieł. A całości dopełniają proste, choć niepokojące ilustracje, które idealnie oddają ich klimat.

Wells jest niekwestionowanie prekursorem fantastyki naukowej, którego twórczość miała ogromny wpływ na obecną kulturę i choćby tylko z tego powodu powinno się jego dzieła przyswoić (tym bardziej, jeśli jesteście fanami sci-fi). Z drugiej strony w swojej książce prowadzi też dyskurs natury socjologicznej, psychologicznej i ewolucyjnej. I choć jego wizja niektórym może wydawać się nieco przesadzona, wielopoziomowość powieści sprawia, że każdy odnajdzie w niej coś, co do niego szczególnie przemówi.

Przeczytaj też

1 komentarze:

  1. Co prawda Wellsa czytałam tylko "Wehikuł czasu" oraz "Niewidzialnego człowieka", więc nie mam za dużo porównania do innych jego powieści, ale tę miło wspominam :)

    OdpowiedzUsuń